رادون و اهمیت وجود آن در هوا

رادون از گازهای نادر است و در نتیجه  قابلیت ترکیب این گاز با دیگر عناصر، تحت شرایط آزمایشگاهی بسیار اندک است. عدد اتمی آن 86 و وزن اتمی آن amu222 می باشد. چگالی آن در صفر درجه سانتیگراد 73/9 گرم بر لیتر است . مقدار گاز رادون در هوا بسیار کم و حدود یک اتم به ازای 10¹⁸ اتم از هوای محیط بسته می باشد.این گاز در زنجیره های واپاشی اورانیوم 238 ، اورانیوم 235 و توریم 232  به ترتیب به صورت ایزوتوپ های222 با نیمه عمر 92 ساعت و 219 با نیمه عمر 4 ثانیه و 220 با نیمه عمر 3/55 ثانیه تولید می شود. قابلیت حل شدن آن در آب در صفر درجه سانتیگرادبرابر 510 سانتیمتر مکعب در لیتر است که در دمای c 25 به 220 سانتیمتر مکعب در لیتر و در دمای c 50 به 130 سانتیمتر مکعب در لیتر کاهش می یابد.این گاز در زمره مواد پرتوزا به حساب می آید.

 چرا میزان گاز رادون درهوا مهم است؟

مواد پرتوزای طبیعی از بدو تشکیل کره زمین در آن وجود داشته است . بهره برداری انسان از منابع مختلف یکی از عواملی است که باعث برهم خوردن نظم و تعادل طبیعی این مواد شده و در نتیجه ، بسیاری از مواد پرتوزای طبیعی به محیط افزوده شده است. از عوامل دیگری که این نظم را برهم می زند پدیده های طبیعی نظیر زلزله و یا رانش زمین است . همچنین فعالیت های هسته ای بشر منجر به تولید مواد پرتوزای مصنوعی شده است.

به منظور حفاظت رادیولوژیکی محیط زیست ، شناسایی توام اکوسیستم ها و منابع پرتوزا و نحوه عملکرد آن ها در محیط زیست از ضروریات اولیه می باشد.

گاز رادون به راحتی در دستگاه تنفسی انسان جذب می شود و می تواند از خود ذرات  تابش کند. ایزوتوپ 222 رادون که در زنجیره واپاشی اورانیم 238 به وجود می آید به دلیل نیمه عمر طولانی آن می تواند نقش بسیار مهمی در پرتوگیری افراد بازی کند.

اگرچه انسانها اغلب بر این باورند که پرتوگیری از منابع مصنوعی پرتوزا بسیار خطرناک است ، لیکن منابع اصلی پرتوزا عامل اصلی در پرتوگیری بشر و موجودات زنده می باشد.

پرتوگیری ناشی از استنشاق گاز رادون در منازل مسکونی به مراتب بیشتر از پرتوگیری ناشی از سایر پرتوهای طبیعی است. امروزه در جهان روش های برآورد تاثیر دُز ناشی از استنشاق محصولات واپاشی رادن با نیمه عمر کوتاه بر بافت ، تحت بازبینی مداوم قرار دارند و کمیسیون بین المللی حفاظت در برابر پرتوها (ICRP) ضرایب وزنی بافت و ضرایب پرتویی جدیدی را برای تعریف دُز موثر رادون تعیین نموده است.

مواد پرتوزا عموما اثرات مستقیمی بر سلول های بدن دارند. این اثرات عبارتند از :

الف: ایجاد وقفه در تقسیم سلول . ب: موتاسیون ژنی ج: شکست کروموزومیکه منجر به سلول های غیر طبیعی می شود . این اثر در ایجاد بیماری هایی نظیر سرطان نقش دارد  د: مرگ سلولی . از این اثر برای درمان سرطان و از بین بردن سلول ها سرطانی استفاده می شود.