بهداشت محيط در انبارها

بهداشت محيط در انبارها

مقدمه :

  انبارها به عنوان يكي از مراكز حفظ ونگهداري وسايل و تجهيزات و بخصوص اقلام بهداشتي و داروئي و مواد غذايي يكي از اماكني است كه از ديدگاه بهداشتي بسيار حائز اهميت بوده و فراهم نمودن شرايط مناسب بهداشتي براي آنها با توجه به وضعيت آب و هوائي و اقليمي هر منطقه ، شرايط و موقعيت مكاني انبار، نوع اقلام و نوع انبار ضروري است و بايد مورد توجه مسئولين بهداشت قرار گيرد .

 هدف اصلي استفاده از انبارها ، حفظ و نگهداري كالاهاي مورد نياز در شرايطي مناسب و براي مدت زمان مشخصي است تا در زمانهاي مورد نظر اقلام مورد نياز موجود و در دسترس باشد و بتواند سريع و بموقع و سالم در اختيار مصرف كننده نيازمند قرار گيرد . نقش انبارها در ذخيره مواد غذايي براي استفاده در حوادث غير مترقبه بسيار مهم و حائز اهميت است .

باتوجه به اهداف مذكور توجه به بهداشت انبارها بويژه بهداشت محيط انبارها نيز از اولويت خاصي برخوردار است وبه همين علت در اين مقاله ،بيشتر موضوع بهداشت محيط مورد توجه قرار مي گيرد .

  بهداشت محيط كنترل عواملي از محيط است كه در زنجيره انتقال بيماريها ، حلقه اي را تشكيل مي دهندو يا به عبارتي دخل وتصرف درعوامل وشرايطي ازمحيط زيست به منظور ايجاد شرايط مطلوب و مناسب آنها ست.اين عوامل عبارتندازآب , فاضلاب , زباله, بهسازي اماكن و مبارزه با حشرات و جوندگان , هواو تهويه,شرايط آب و هوائي و بهداشت محيط كار و فعاليتهاي صنعتي و بهداشت مواد غذايي وحرفه ائي مي باشند كه هركدام از اين عوامل ممكن است تحت شرايطي منجربه خرابي ويا فساد كالاهاي موجود در انبارها و يا منجر به كاهش كيفيت آنها و ايجاد ضايعات وخسارات مالي و گاهي منجر به تلفات جاني شوند ويا ممكن است باعث شوند مدت زمان وعمرمفيد نگهداري يك كالا در انبار كاهش يابد .

 در حاليكه بخصوص براي نيروهاي نظامي نگهداري سالم وبا كيفيت  بالاي لوازم ،تجهيزات و اقلام و داروها و مواد غذايي براي مدت طولاني و ذخيره جهت استفاده درشرايط اضطراري به منظور دسترسي سريع به آن از اهميت بالايي برخوردار است لذا توجه مسئولين محترم و بخصوص مسئولين محترم تداركات و پشتيباني وانبارها و ارائه آموزشهاي لازم به آنها از هرطريق ممكن نقش موثري در استفاده بهينه از انبار واستفاده مطلوب و بموقع از اقلام موجود در انبارها خواهد داشت تا اقلام انبار شده در هنگام مصرف از كيفيت و سلامت لازم برخوردار باشند .

با توجه به اين اهداف عوامل محيطي به عنوان يكي از مهمترين عوامل موثر در حفظ كيفيت و سلامت اقلام موجود در انبارها مورد توجه قرار گرفته و بررسي خواهدشد .

 انبارها و مبارزه با جوندگان:

 در مراكز بزرگ انبارداري و انبارهاي عمومي بخصوص بنادر و اسكله ها جمعيت موشها گاهي به حــدي مي رسد كه مي توانند خسارت زيادي به محصولات انبار شده وارد نمايند كه سه دسته اند :

1- خوردن غذاها

2- آلوده كردن محصولات انباري با مو و ادرار و مدفوع خود  

3- پاره و سوراخ كردن كيسه ها و بسته بندي غلات و ساير دانه هاي غذايي

با توجه به خسارات فوق حفاظت انبارها از نفوذ موشها از اهميت بالايي برخوردار مي باشد . وجود سوراخها و لانه ها و گذرگاهها و ردپا و رد دم موشها و وجود خسارتهاي مذكور و فضله موشها نشان دهنده حضور آنها در يك انبار است .

 بايد با تمام امكانات و اقدامات لازم سعي شود از ورود موشها بداخل انبارها جلوگيري شود ولي در صورت نفوذ بداخل انبارها ، اجراي مبارزه جدي ضروري است . براي مقابله و مبارزه با موشها انجام اقدامات ذيل متناسب با شرايط انبار بسيار موثر مي باشد :

1- انبارها بايد رات بروف باشند به گو نه ايي كه موشها راه نفوذ بداخل انبار را نداشته باشند و براي اين منظور بايد ديوارها و كف انباراز بتون وغير قابل نفوذ بوده ودر و پنجرها هم فلزي و غير قابل نفوذ باشند ولوله هايي كه به داخل ساختمان راه دارند با صفحات مخروطي  پوشيده شوند .

2ـ مسئولين انبارها بايد آموزش هاي لازم در خصوص آشنايي با نحوه زندگي موشها را گذرانده و روشهاي مبارزه با آنها را بخوبي بشناسند و محصولات وارده به انبار را از جهت پاك بودن از حضور جوندگان كنترل نمايند ودر صورت اثبات حضور آلودگي سريعا نسبت به رفع آن اقدام نمايند.

3ـ دستور العملهاي جامعي كه توسط سازمانهاي ذيربط براي مبارزه با موشها تنظيم شده اند را مطالعه نموده واجرانمايند بخصوص رعايت نظافت وپاكسازي ،حذف گرد وغبارها ،انجام اقدامات بهسازي در موارد لازم ،جلوگيري از ريخت و پاش در انبار،دفع بموقع زباله ها و حفظ فاصله كالاهاي چيده شده از همديگر و از ديوار و سقف انبار ضروري است .

4ـ استفاده از تله براي مبارزه با موشها در مواردي كه آلودگي خيلي كم است. اين تله ها بيشتر نقش موثري در كاهش جمعيت موشها دارند و كاربرد آنها تحت تاثير نوع موشها وفصل مبارزه با شرايط محيطي و نوع طعمه مي باشد .

5 ـ استفاده از فوميگا سيون در انبارها با استفاده از گاز ميتل برومايد و يا قرص فستوكسين درمواقعي كه ميزان آلودگي زياد است . البته اين كار بايد توسط متخصصين انجام شود .

6 ـ طعمه گذاري با كمك سمومي مثل : فسفردوزنگ و . . .

 7ـ انجام اقدامات بهسازي شامل تخريب لانه هاي موشها و پركردن سوراخها با استفاده از سيمان و خرده شيشه .

8 ـ طعمه گذاري به عنوان يكي از روشهاي مبارزه با جوندگان است ولي مي بايست ابتدا با طعمه سالم وبعد از چند روز با استفاذه از طعمه سمي اين كار انجام شود كه در اين صورت اثر خوبي داشته و مي توان موشها را نابود كرد .

9ـ استفاده از شكارچيان طبيعي در محوطه بيرون انبار كه همان روش بيولوژيكي است .

10ـ استفاده از طعمه سمي در زماني كه موشها بيشترين تغذيه را مي نمايند مثل غروب آفتاب و سپيده دم قبل از طلوع آفتاب .

11 ـ استفاده ازپودرهاي سمي درمسيرتردد موشها چون موشها عادت به ليسيدن پاهاي خود دارند .

12ـ از جمله بهترين شرايط رشد توليدوتكثيرموشها درمحلهاي تلنبارزباله ها وكودحيوانات و فاضلابهاست در نتيجه در محوطه اطراف انبارها نبايد چنين شرايطي براي بقا و زندگي موشها فراهم شود.يكي از بهترين روش هاي مبارزه عدم فراهم نمودن شرايط مطلوب براي زيست موشها ومحروم كردن آنها از دسترسي به غذا و آب و پناهگاه است .

13 ـ راههاي نفوذ موشها دربها, پنجره ها, هواكشها ،كانالهاي تاسيساتي آب و برق و فاضلاب و تلفن شكافهاي باقي مانده از بنايي است كه بايد با اتخاذ تدابير لازم  مسدود شود .

14ـ جلوگيري ازانباركردن بعضي از وسائل در اطراف انبارها مثل وسائل  اسقاطي و . . .

 15ـ مواد غذائي ومحصولاتي كه در انبار قرار مي گيرند برروي سكويي چيده شوند كه 40ـ30 سانتي متر از كف زمين انبارفاصله داشته باشد .

16ـ منابع آب در انبارها نبايد در دسترس موشها بوده وشيرها نبايد نشت نمايند.فاضلابروها و سرويس هاي بهداشتي انبارهنگام شب كاملا پوشيده وخشك باشند .

17ـ مواد غذايي در انبارها بايد در ظروف در بسته و با بسته بندي مناسب و در موارد لازم درظروف فلزي نگهداري شوند .

18ـ با استفاده از دستگاههايي كه صداي با فركانس بسيار بالا ايجاد مي كند مي توان باعث فرارموشها شد.البته معمولا اثرات اين روش كوتاه مدت است و كم كم موش ها عادت مي نمايند .

در حقيقت حفاظت واقدامات پيشگيري اقتصادي ترين روش مبارزه و جلوگيري از نفوذ موش به انبارها است.همانطور كه ذكر شد انجام اقدامات بهسازي مثل گرفتن شكاف درزهاي زيردرو پنجره ها و يا شيشه هاي شكسته,سوراخ اطراف لوله ها,كابلها،فاضلابروها ،اطراف شيرواني ها،رات پروف كردن ساختمان انباروطنابهاي كشتي ها بسيار موثر مي باشد .از طرفي استفاده ازحفاظ هاي فيزيكي مناسب كه موش ها را از رسيدن به غذا و آب و پناهگاه در ساختمانها و انبارها باز ميدارد از بهترين روش هاست وبراي اين منظور دفع بموقع زباله ها و انجام اقدامات مربوط به بهسازي محيط بسيار موثرمي باشد .

انبارها و مبارزه با حشــــرات و پرندگان

    ـ بايد نسبت به حضورهر گونه از حشرات و جوندگان و پرندگان در انبارها بويژه انبارهاي مواد غذايي حساس بود تا بتوان بموقع نسبت به رفع آلودگي بوجود آمده اقدام نمود . با توجه به اينكه يكي از علائم آلودگي مواد غذايي انباري بويژه حبوبات حضور حشرات در اين انبارهاست توجه به اين مسئله از اهميت بالائي برخوردار است و لازم است كليه كالاهايي كه قرار است جديد وارد انبار شود از عدم آلودگي آنها اطمينان حاصل شود تا منجر به آلودگي ساير اقلام انبارشود .

ـ‌ بايد از ورود پرندگان بداخل انبارها جلوگيري شود چون با پرواز و ايجاد گرد غبار آلوده و با فضله خود مي توانند منجر به آلودگي سطوح كالاها شوند ودر صورتي كه انبار مواد غذايي باشد با سوراخ كردن بسته هاي مواد غذايي و حبوبات منجر به وارد شدن خسارت به كالاها شوند .   

نكات بهداشتي در انتخاب محل انبارها:

   جهت طراحي واحداث يك انبار لازم است ابتدا محل مناسبي براي اين منظور انتخاب شود و براي اينكه انتخاب درست انجام شودتوجه به نكات بهداشتي وفاكتورهاي محيطي ومنطقه ايي ذيل از اهميت بالايي برخوردار است :

1ـ نزديكي انبار به مراكز صنعتي,تجاري ,جاده هاي اصلي ودردسترس ,مناطق مسكوني و شهرها و دسترسي به انبار و فاصله مبدا و مقصد كالاها مد نظر باشد.

2ـ امكان تردد و سايل نقليه سنگين در محل فراهم باشد.

3ـ بررسي همه جانبه وضعيت منطقه از ديدگاه بهداشتي و مهندسي بهداشت و ارزيابي اثرات احداث پروژه بر محل انتخاب شده واثرات محل انتخاب شده بر پروژه درصورت نياز به احداث تعداد زيادي انبارهاي بزرگ در يك منطقه ضروري است.

4ـ بررسي گلباد منطقه و تغييرات دما و سرعت و جهت باد و ميزان ريزش هاي جوي در فصول مختلف سال در محل مورد نظر بايد انجام شود.

5 ـ دسترسي به آب كافي و سالم و امكان دفع بهداشتي فاضلاب و زباله توليد شده در محل .

6ـ امكان ايجاد فضاي سبز كافي در محل وجود داشته باشد.

7ـ درصورت نياز به احداث مجموعه اي از انبارهاي بزرگ محل مناسبي براي سرو غذاي پرسنل منظور شود .

8 ـ تامين سيستم حرارتي , برودتي , تهويه , تامين انرژي الكتريكي مورد نياز تاسيسات آب و برق و دسترسي به خدمات شهري مورد نياز حتي الامكان آسان وامكان پذير باشد .

9ـ سطح كافي براي احداث انبارها و جاده هاي دسترسي و پاركينكها و فضاي سبز وجود داشته باشد .

10ـ فاز مطالعات اوليه بخوبي انجام شده باشدوبرآورد دقيقي ازوسعت وظرفيت ,‌هزينه ها ,امكانات و تجهيزات لازم با توجه به نوع كالا و نياز انجام گرفته باشد .

11ـ انواع انبارهاي مورد نياز با توجه به نوع اقلام  كه قرار است انبار شوند پيش بيني شود .

12ـمحل انتخاب شده از نظر امنيتي وحفاظتي تائيد شده باشد بخصوص انبارهاي مراكزنظامي 13ـ بررسي وضعيت منطقه از جهت اكولوژيكي كه معمولا در ارزيابي اثرات احداث پروژه مورد توجه مي باشد و همچنين تائيد متخصصين ذيربط از جهت احداث انبار در يك محل به عنوان مثال در صورت عدم مطالعه دقيق روي وضعيت يك منطقه و محل انتخاب شده ممكن است يك مجموعه انبار بزرگ بر روي يك منطقه اي احداث شود كه لانه اصلي موشهاي صحرايي باشد ومشكلات زيادي را بعدا ايجاد خواهند كرد .

14ـ مبدا ومقصد كالا از قبل معين باشد تا مسافت حمل ونقل وهزينه هاي مربوطه بامكان يابي درست كاهش يابد .

15 ـ محل انتخابي براحتي قابل آماده سازي باشد در اين خصوص زمينهاي مسطح نسبت به زمينهاي گود و پست و شيبدار ارجح هستند .

نكات فني بهداشتي كه رعايت آنها هنگام احداث انبار ضروري است عبارتند:

ـ شيب بندي اطراف انبار به گونه اي باشد كه آبهاي اطراف وريزشهاي جوي بداخل انبار راه نداشته باشند .

ـ وجود شيب كافي و كفپوش مناسب  انبارها براي جمع آوري آسان سريع فاضلابهاي حاصل از شستشوي احتمالي, ضروري است .

ـ رنگ ديوارها بهتر است روشن انتخاب شود .

ـ در و پنجره انبار ازحفاظت كافي و ايمني لازم براي جلوگيري از ورود احتمالي سارقين و حشرات و جوندگان برخوردار باشد .

ـ انبارهاي مواد غذايي وكالا و تجهيزات بگونه اي طراحي شوند كه حتي الامكان نفوذ گرد وغبار بداخل آنها ميسرنباشد.

ـ تعداد كافي روشويي,حمام ,توالت و محل مناسب براي رختكن پرسنل ساخته شود .

ـ سيستم مناسب براي دفع مواد زائد ( فاضلاب وزباله )  پيش بيني شود .

ـ هيچگونه شكاف درز ومنافذي كه شرايط را براي نفوذ حشرات و جوندگان و پرندگان داخل انبارفراهم آورد وجود نداشته باشد دراين صورت نكات مذكور در بخش مبارزه با حشرات و جوندگان رعايت شود.

ـ درمناطقي كه سطح آبهاي زير زميني بالاست كف سازي مناسب براي عايق بندي انبار در مقابل رطوبت از اهميت بالائي برخوردار است .

ـ سقف انبار هاي سر پوشيده بايد فاقد روزنه و عايق باشد تا دماي داخل انبار در شرايط آب و هوائي مختلف حفظ شود و نبايد در سقف پنجره اي وجود داشته باشد .

ـ بسته به اينكه انبار مورد نظر براي نگهداري چه حجم كالا و چه نوع كالايي و با چه تعداد پرسنل و در چه شرايط آب و هوايي آماده كار خواهد شد ، بخشهاي مختلف و متنوعي را ممكن است براي آن طراحي نمايند كه متناسب با نياز و اهداف آن انبارها مي باشد .

 اين قسمتها شامل سرويسهاي بهداشتي , رختكن پرسنل,مركز خدمات آتش نشاني واطفاحريق ,تاسيسات آب و برق و فاضلاب, بخش هاي اداري , آبدارخانه ،محل هاي ذخيره كالا , نوع ساختمان,شكل وتعداد انباروتعداد دربهاي ورودي وخروجي,سكوهاي تخليه و بارگيري , تعميرگاه ,پاركينگ,جاده هاي داخل مجموعه انبارها و ميزان فضاي سبز ،رستوران و نماز خانه و . . . مي باشد .

دفع مواد زائد در انبارها ( فاضلاب و زباله ):

      _ در مواردي كه داخل انبارها با مصرف آب مواجه هستيم , خواه ناخواه فاضلاب نيز توليد مي شود كه لازم است براي دفع بهداشتي وسريع و بموقع آنها اقدام لازم انجام شود و از روش مناسبي اعم از چاه جاذب ,سپتيك تانك ودرمواقعي كه فاضلاب توليدي زياد است از تصفيه خانه هاي فاضلاب استفاده شود.

_ زباله دان به تعداد و حجم واندازه كافي,درپوش دار ،زنگ نزن و قابل شستشو براي داخل انبارو محوطه اطراف انباردر دسترس باشد .

_ جمع آوري زباله ها از زباله دانها روزانه و بموقع انجام شود .

_ از تلنبار كردن زباله ها ومواد زائد ومواد غذائي فاسد شده و نان خشك و يا وسايل اسقاطي داخل انبار و يا حتي در محوطه بيروني انبار ممانعت شود و محوطه داخل و اطراف انبار بايد هميشه تميز و مرتب باشد وهر چه اين مسئله بيشتر مورد توجه باشد شرايط واحتمال بروز حوادث هم از بين مي رود  .

_ محوطه اطراف انبار از بهسازي لازم برخوردار بوده و با احداث فضاي سبز وجاده آسفالت و محوطه سازي و زيبا سازي لازم ،نظافت و بهداشت بخوبي رعايت گردد .

آب در انــــبارهـــا :

     1_ متناسب با نوع مصرف آب در انبارها،آبي با كيفيت مناسب و سالم و مورد تائيد مسئول بهداشت تهيه شود . مصارف آب در انبارها عبارتند از :

_ مصرف آب براي شرب پرسنل

_ آب مورد نياز شستشوي محوطه انبار

_ آب مورد نياز سرويس هاي بهداشتي و روشويي ها

_ اطفا و حريق

_ مصارف فضاي سبز و . . . . 

نـــور در انبـــارها :

 _ تامين نور طبيعي و مصنوعي لازم براي انبارها ضروري است .

_ براي استفاده بهينه از نور طبيعي خورشيد بهتر است پنجره ها در بالاترين قسمت ديوار انبارها نصب شود و استاندارد سطح پنجره ها 20% سطح كف انبار مي باشد .

_ بايد از تابش مستقيم نور خورشيد به اقلام داخل انبار بخصوص اقلامي كه كنار پنجره قرار مي گيرد ممانعت شود چون بعضي از اقلام مثل لاستيكها , كاغذ ها و . .  در اثر قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشيد شكننده شده و آسيب مي بينند و از عمر مفيد آنها كاسته مي شود .

_ نظافت مرتب شيشه ها و پنجره هاي انبار , عامل موثري در تامين نور طبيعي كافي داخل انبارهاست .

ما را در سایت مهندسی بهداشت محیط دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : نظام الدین منگلی زاده epa بازدید : 753 تاريخ : پنجشنبه 8 فروردين 1392 ساعت: 21:16