رادون( Rn )چیست؟

ساخت وبلاگ

 

رادون از گازهای نادر است و در نتیجه  قابلیت ترکیب این گاز با دیگر عناصر، تحت شرایط آزمایشگاهی بسیار اندک است. عدد اتمی آن 86 و وزن اتمی آن amu222 می باشد. چگالی آن در صفر درجه سانتیگراد 73/9 گرم بر لیتر است . مقدار گاز رادون در هوا بسیار کم و حدود یک اتم به ازای 1018 اتم از هوای محیط بسته می باشد.این گاز در زنجیره های واپاشی اورانیوم 238 ، اورانیوم 235 و توریم 232  به ترتیب به صورت ایزوتوپ های222 با نیمه عمر 92 ساعت و 219 با نیمه عمر 4 ثانیه و 220 با نیمه عمر 3/55 ثانیه تولید می شود. قابلیت حل شدن آن در آب در صفر درجه سانتیگرادبرابر 510 سانتیمتر مکعب در لیتر است که در دمای c 25 به 220 سانتیمتر مکعب در لیتر و در دمای c 50 به 130 سانتیمتر مکعب در لیتر کاهش می یابد.این گاز در زمره مواد پرتوزا به حساب می آید.

 

   چرا میزان گاز رادون درهوا مهم است؟

مواد پرتوزای طبیعی از بدو تشکیل کره زمین در آن وجود داشته است . بهره برداری انسان از منابع مختلف یکی از عواملی است که باعث برهم خوردن نظم و تعادل طبیعی این مواد شده و در نتیجه ، بسیاری از مواد پرتوزای طبیعی به محیط افزوده شده است. از عوامل دیگری که این نظم را برهم می زند پدیده های طبیعی نظیر زلزله و یا رانش زمین است . همچنین فعالیت های هسته ای بشر منجر به تولید مواد پرتوزای مصنوعی شده است.

به منظور حفاظت رادیولوژیکی محیط زیست ، شناسایی توام اکوسیستم ها و منابع پرتوزا و نحوه عملکرد آن ها در محیط زیست از ضروریات اولیه می باشد.

گاز رادون به راحتی در دستگاه تنفسی انسان جذب می شود و می تواند از خود ذرات تابش کند. ایزوتوپ 222 رادون که در زنجیره واپاشی اورانیم 238 به وجود می آید به دلیل نیمه عمر طولانی آن می تواند نقش بسیار مهمی در پرتوگیری افراد بازی کند.

اگرچه انسانها اغلب بر این باورند که پرتوگیری از منابع مصنوعی پرتوزا بسیار خطرناک است ، لیکن منابع اصلی پرتوزا عامل اصلی در پرتوگیری بشر و موجودات زنده می باشد.

پرتوگیری ناشی از استنشاق گاز رادون در منازل مسکونی به مراتب بیشتر از پرتوگیری ناشی از سایر پرتوهای طبیعی است. امروزه در جهان روش های برآورد تاثیر دُز ناشی از استنشاق محصولات واپاشی رادن با نیمه عمر کوتاه بر بافت ، تحت بازبینی مداوم قرار دارند و کمیسیون بین المللی حفاظت در برابر پرتوها (ICRP) ضرایب وزنی بافت و ضرایب پرتویی جدیدی را برای تعریف دُز موثر رادون تعیین نموده است.

مواد پرتوزا عموما اثرات مستقیمی بر سلول های بدن دارند. این اثرات عبارتند از :

الف: ایجاد وقفه در تقسیم سلول . ب: موتاسیون ژنی ج: شکست کروموزومیکه منجر به سلول های غیر طبیعی می شود . این اثر در ایجاد بیماری هایی نظیر سرطان نقش دارد  د: مرگ سلولی . از این اثر برای درمان سرطان و از بین بردن سلول ها سرطانی استفاده می شود.

   یکاهای اندازه گیری

   یکاهای پرتوزایی نشان دهنده تعداد واپاشی ها در ثانیه هستند. یکای بکرل (Bq) معادل یک واپاشی در ثانیه است در حالی که پرتوزایی ویژه با یکای بکرل بر مترمکعب سنجیده می شودکه میزان پرتوزایی در واحد حجم ماده را نشان می دهد.

   یکاهای پرتودهی مربوط به اندازه گیری میزان فوتون های x و گاما در هوا هستند. پرتودهی را با کل بارهای هم علامت تولید شده توسط فوتون ها در واحد جرم هوا اندازه گیری می کنند. یکای پرتودهی کولن بر کیلوگرم است. یک کولن بر کیلوگرم آن مقدار تابش پرتوهای x و گاما است که بتواند در شرایط متعارفی یک کولن بار الکتریکی هم علامت در یک کیلوگرم هوا تولید کند.

     آهنگ پرتودهی پرتودهی را در واحد زمان محاسبه می کند و یکای آن کولن بر کیلوگرم بر ثانیه است.

   دُز جذب شده (D) کمیتی است برای اندازه گیری انرژی جذب شده از کلیه پرتوها در واحد جرم هر ماده و یکای آن ژول بر کیلوگرم است که به آن گری نیز گفته می شود(Gy)

     آهنگ دُز جذب شده ، دُز جذب شده را در واحد زمان اندازه می گیرد و یکای آن گری در ثانیه است.

   دُز معادل (HT)کمیتی است که اثرات بیولوژیکی ناشی از جذب انواع پرتوها در بافت را منظور می دارد و برابر است با حاصل ضرب دُز جذب شده در ضریبی به نام ضریب توزین پرتو.  واضح است که این کمیت برای هر پرتوی خاص و هر بافت معین محاسبه می شود. یکای این کمیت ژول بر کیلوگرم است که در این مورد آن را سیورت می نامند. یک سیورت عبارتست از انرژی معادل یک ژول ناشی از پرتوی خاص که به یک کیلوگرم از بافت معینی با ضریب توزین مشخص  منتقل می شود.

     آهنگ دُز معادل ، دُز معادل را در واحد زمان محاسبه می کند و  یکای آن سیورت بر ثانیه است.

   دُز موثر (E ) ، کمیتی است که علاوه بر در نظر گرفتن نقش پرتوها در بروز اثرات بیولوژیکی ، نقش آن ها را در اثرات آماری نظیر سرطان ها نیز در نظر می گیرد. این کمیت از حاصل ضرب دُز معادل در ضریب دیگری به نام ضریب توزین بافت بدست می آید. یکای دُز موثر نیز سیورت می باشد.

    دستگاه های اندازه گیری پرتوها

دستگاه های متفاوتی برای اندازه گیری ذرات الفا ، بتا و اشعه گامای به وجود آمده در فروپاشی ها وجود دارند از جمله اتاقک یونش ، شمارنده تناسبی ، کنتورهای گایگر مولر و آشکار سازهای سر سوزنی.

       کاربرد آشکارسازها در حفاظت در برابر اشعه

مهمترین کار برد آشکار سازها در حفاظت در برابراشعه ، دُزیمتری پرتوها می باشد.در عمل این ابزارها به گونه ای درجه بندی می شوند که مستقیما پاسخ را بر حسب دُز ( سیورت یا میلی سیورت ) ارائه میدهند. با توجه به این که حساسیت و بازدهی هر آشکار سازی به نوع و انرژی پرتو بستگی دارد ، عملا نمی توان آشکار سازی طراحی نمود که قابل استفاده برای اندازه گیری و دُزیمتری کلیه پرتوها باشد.

زمان پاسخ یک دُزیمتر زمان لازم برای نشان دادن 63% قرائت نهایی در هر میدان پرتو است.در این دستگاه ها یک مدار مقاومت و خازن وجود دارد که زمان پاسخ از حاصل ضرب مقدار مقاومت در ظرفیت خازن بدست می آید.

 

مهندسی بهداشت محیط...
ما را در سایت مهندسی بهداشت محیط دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : نظام الدین منگلی زاده epa بازدید : 1158 تاريخ : سه شنبه 4 تير 1392 ساعت: 16:05

نظر سنجی

در قانون پسماندهای پزشکی ایران مصوب 1383 در کدام ماده مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با سایر پسماندها و بازیافت آنها ممنوع اعلام شده است؟

خبرنامه