فلز روی

فلزروی

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی فلز روی

 فلز روی یکی از عناصر جدول تناوبی است که نماد آن Zn و عدد اتمی آن 30 بوده و به رنگ سفید متمایل به آبی می باشد. این فلز بعد از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا می‌باشد .فلز روي در حالت خالص به صورت نقره فام و درخشنده و يا به رنگ سفيد مايل به آبي يا نقره‌اي مي‌باشد. این فلز دارای ویژگی های همچون انعطاف پذیری بالا، مقاومت بالا و دارای نقطه ذوب پايين، سختى كم، استحكام متوسط بوده و همچنین تقریبا 02/0 درصد پوسته زمین را تشکیل داده و جزء بیست و چهارمین عنصر فراوان در پوسته زمین می باشد. فلز روی در طبیعت بیشتر به حالت 2+ دیده می شود

منابع انتشار فلز روی

فلز روی به طور طبیعی در بیشتر سنگها و مواد معدنی حاوی روی وجود داشته و از این طریق وارد هوا، آب و خاک می شود. این فلز به طور طبیعی در پوسته زمین بین 10-300 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک متغیر بوده و بیشتر در سنگ معدن به صورت اسفالریت (ZnS) وجود دارد. انتشار این فلز در محیط از طریق منابع انسانی و طبیعی رخ می دهد. نمک دریا و حرکت ذرات گرد و غبار خاک در هوا از منابع اصلی طبیعی انتشار فلز روی در اتمسفر می باشد. همچنین آتش سوزی جنگل ها و آتشفشان ها نیز مقدار کمی فلز روی در محیط منتشر می کند. انتشار انسانی فلز روی هم از طریق صنایع مرتبط به تولید روی و محصولات آن می باشد

کاربردهای فلز روی

  فلز روي يكي از مهمترين و پرمصرف ترين فلزهاي غيرآهني و از فلزات سنگين است. به دليل كاربردهاي فراواني كه اين فلز دارد و همچنين به دليل مقاومت بالاي آن در صورت تركيب با فلز آهن، باعث شده كه اين فلز به يكي از پرمصرف ترين فلزات تبديل شود .امروزه از این فلز در تولید آلیاژها و در گالوانیزه برای محافظت از سازه های فلزی استفاده شده و همچنین به عنوان یک افزودنی شیمیایی لاستیک و رنگ مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، فلز روی برای آبکاری فلزی (روکش دادن) آهن یا استیل و محافظت آن ها در مقابل پوسیدگی به کار می رود. لایه روی می تواند به روش شیمیایی (آب کاری الکتریکی) یا فیزیکی با غوطه ور کردن اجسام آهنی یا استیل در حمامی از روی ذوب شده، روکش شود .به غیر این کاربردها، فلز روی همچنین به طور گسترده ای برای صنایع و ساخت رنگها، تولیدات لاستیک، وسایل آرایشی و صنایع داروسازی، پوشش کف، پلاستیک، چاپ پارچه، صابون سازی، ذخیره باتری ها، منسوجات، تجهیزات الکتریکی و دیگر تولیدات کاربرد دارد

اثر بر سلامتی

فلز روی یکی از عناصر طبیعی سلول های بدن بوده و در ساختمان بسیاری از آنزیم ها و هورمون ها دخالت دارد. این فلز از طریق استنشاق، دستگاه گوارش و تماس جلدی وارد بدن شده و پس از جذب در بافت کبد با متالوتیوتین اتصال ایجاد می کند. پس از مدتی از متالوتیونین جدا شده و موجب مسمومیت می گردد. علاوه بر این، این فلز با بسیاری از ماکرومولکولهای حیاتی بدن به طور برگشت ناپذیر پیوند برقرار کرده و موجب وقفه در فعالیت بیولوژیک سلولها می گردد. همچنین فلز روی باعث اختلالات گوارشی شامل تهوع، استفراغ، خشکی دهان، تب و سردرد و اختلالات عصبی و تنفسی هم می شود

روش شناسایی و تعیین مقدار فلز روی

روشهای آزمایشگاهی سنجش فلز روی عموماً نیازمند اندازه گیری در نمونه های محیطی در غلظت های قسمت در میلیون (ppm ) یا به عبارت دیگر mg/l برای آب و mg/Kg  برای جامدات می باشد. این روشها نیازمند پیش تصفیه نمونه محیطی با استفاده از استخراج اسید یا هاضم اسیدی می باشد. پیش تصفیه تمام فلز روی موجود در نمونه را به یک محلول اسیدی ( اسید کلریدریک یا نتیریک) تبدیل می نماید. سپس محلول حاوی فلز روی با استفاده از روش های تجزیه ای آنالیز می شود. از جمله روشهائی که به صورت استاندارد در مقیاس ملی و بین المللی در آزمایشگاهها استفاده می شود، می توان به موارد زیر اشاره نمود

-         پلاسمایی جفت شده القایی – طیف سنجی جرمی (ICP-MS)

-         طیف سنجی جذب اتمی (AAS)

-         طیف سنجی نشر اتمی

-         طیف سنجی فلورسانس اشعه x